Terapia poznawczo-behawioralna

Psychoterapia poznawczo behawioralna

Psychoterapia przybiera różne formy leczenia, stąd może odbywać się w różnych nurtach psychoterapeutycznych. W psychologii nurt to sposób rozumienia i podejścia do trudności pacjenta. Każda szkoła osadzona w danym nurcie zawiera swój język pozwalający na formułowanie wniosków, jak i zbiór narzędzi. Do najbardziej popularnych nurtów psychoterapeutycznych zalicza się:

1. podejście poznawczo-behawioralne
2. podejście psychoanalityczne i psychodynamiczne
3. podejście systemowe
4. podejście humanistyczno-doświadczeniowe
5. podejście integracyjne

Wybór nurtu to jedno z zadań stojących przed pacjentem. Niemniej drugim równie ważnym aspektem jest wybrany przez nas terapeuta. Kluczowa jest współpraca z terapeutą przy którym czujemy się bezpiecznie. Może się okazać, że pierwszy terapeuta z którym będziemy mieli do czynienia nie będzie dla Nas właściwy mimo iż podejście psychoterapeutyczne będzie odpowiednie. Warto nie zrażać się do nurtu i kontynuować poszukiwania odpowiedniego specjalisty. Oddziaływania psychoterapeutyczne łączone są często z innymi metodami, na przykład farmakoterapią.

Historia terapii poznawczo behawioralnej

Terapia poznawczo behawioralna została zapoczątkowana w latach 60. XX wieku przez amerykańskiego psychiatrę Aarona Becka. A następnie ulegała dalszym przemianom oraz była rozwijana przez kolejnych uczonych – ewoluowała od terapii behawioralnej przez poznawczą aż po trzecią falę. Wyróżniamy trzy fale terapii poznawczo behawioralnej – I, II i III falę. Wszystkie je łączą wspólne założenia.

Terapia cbt – co to jest?

Terapia poznawczo behawioralna jest jedną z popularnych metod wykorzystywaną w leczeniu zaburzeń psychicznych. Terapia poznawczo behawioralna (CBT) pochodzi od angielskiej nazwy cognitive behavioral therapy. Terapia poznawczo behawioralna koncentruje się wokół dwóch członów – poznawczej i behawioralnej.

Celem terapii poznawczej jest skupienie się na dysfunkcyjnych przekonaniach i podejściu do tematu problemowego. Behawioralny aspekt terapii obejmuje zmianę zachowania.

Na czym polega terapia poznawczo behawioralna?

Terapia poznawczo behawioralna (CBT) zakłada, że podstawą funkcjonowania pacjenta są struktury poznawcze. Do ich zadań należy interpretacja aktualnych doświadczeń, a co za tym idzie nadawane znaczenie (interpretacja) mają charakter subiektywny.W ten sposób tworzą się przekonania. Subiektywność tworzy miejsce na zniekształcenia tzw. błędy poznawcze. W trudnych sytuacjach aktywowane są negatywne przekonania, które wpływają na odbiór i przetwarzanie informacji na swój temat. W ten sposób zaczynają pojawiać się niepokojące pacjenta objawy.

Podsumowując, aktywność poznawcza (myślenie) oddziaływuje na emocje i zachowanie. Dlatego w centrum aktywności psychoterapeuty jest praca wokół przekonań. Celem terapii poznawczo behawioralnej jest poprawa jakości życia pacjenta. Osiąga się to poprzez zmianę zachowania oraz modyfikację sposobu myślenia.

Metody stosowane w terapii poznawczo behawioralnej

W psychoterapii CBT (ang. cognitive behavioral therapy) korzysta się z licznych narzędzi, których zadaniem jest rozwinięcie pomocnych umiejętności. Nauczone w toku terapii metody często zaleca się aby pacjent stosował między sesjami, a także po zakończeniu terapii.

Przykładową metodą stosowaną w psychoterapii jest zapis myśli. Pozwala ona na obserwację siebie. Pomaga to pacjentowi w uświadomieniu jakie negatywne myśli pojawiają się w różnych sytuacjach. Podczas sesji dochodzi do omówienia wniosków z terapeutą. Ćwiczenie pozwala pacjentowi wpłynąć na swoje zachowania, jak i zmianę nastroju.

Terapia poznawczo behawioralna – badania

W środowisku specjalistów można zauważyć rosnące uznanie względem terapii poznawczo behawioralnej. Jej skuteczność została potwierdzona wieloma badaniami klinicznymi CBT tego rodzaju w leczeniu różnorodnych trudności. CBT zalicza się do praktyki opartej na dowodach (EBP, ang. evidence-based practice) tak jak różne dziedziny medyczne. CBT jest skuteczna w leczeniu osób dorosłych oraz dzieci i nastolatków.

Terapii poznawczo behawioralnej przypisuje się liczne zastosowania. Stosuje się ją w leczeniu depresji i innych zaburzeń emocjonalnych, bulimii, zapobieganiu nawrotom w anoreksji, poprawie funkcjonowanie osób z diagnozą niektórych zaburzeń osobowości czy nawet bezsenności i przewlekłego bólu.

Terapia poznawczo behawioralna – cechy

Psychoterapię CBT określa mianem terapii krótkoterminowej. Cała terapia zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu miesięcy. Sesje odbywają się zazwyczaj raz w tygodniu. Warto pamiętać, że długość terapii zależy od wielu czynników. Psycholog ma na celu dobro pacjenta i to do niego dostosowany jest plan psychoterapii.

Na długość procesu wpływa także stopień złożoności celów, jak i możliwości pacjenta. Cele sa ustalane wspólnie przez terapeute i klienta na początku zawiązywania współpracy.

To co jest także charakterystyczne dla psychoterapii CBT to praca osobista. Pacjent wykonuje zadania domowe między sesjami. Robienie zadań domowych jest ważne w kontekście efektów, ponieważ pozwalają one na ćwiczenie zdobytych już umiejętności i narzędzi. Wszelkie trudności związane z realizacją zadań możesz omówić z terapeutą. Razem poszukacie rozwiązań dla zauważonych trudności.

Według terapii poznawczo behawioralnej wzorce zachowań kształtują się na etapie wczesnego dzieciństwa. Są one determinowane przez środowisko zewnętrzne, szczególnie rodzinę ale i grupę rówieśniczą.

Struktura CBT

Można powiedzieć, że CBT charakteryzuje uporządkowana struktura procesu terapeutycznego. Istnieją zdefiniowane założenia dotyczące przebiegu sesji i monitorowania efektów leczenia, innymi słowy realizacji założonych celów. Specjalista CBT opiera swoją pracę o modele (protokoły) poznawcze. Praca podczas spotkania różni się w zależności od zgłaszanej trudności.

Zazwyczaj specjaliści rozpoczynają sesję od omówienia zadania domowego wykonanego przez pacjenta. Pozwala to na powtórzenie zdobytych treści z poprzedniego spotkania.

Następnie terapeuta przechodzi do głównego tematu dzisiejszej sesji oraz wprowadza ćwiczenia, które umożliwią zdobycie nowych umiejętności, rozszerzając tym samym wachlarz sposobów radzenia pacjenta w jego życiu.

Podczas spotkań odbywa się także psychoedukacja prowadzona przez terapeutę. Rolą terapeuty jest nauczyć pacjenta nowych reakcji, dlatego zasadniczym elementem sesji jest omawianie doświadczeń i rzucanie światła na jego zachowanie. Nowe umiejętności zdobywane podczas sesji pozwalają na uświadomienie pacjenta w kontekście wyznawanych przekonań.

Pod koniec spotkania następuje podsumowanie spotkania utrwalające zdobytą wiedzę. Na zakończenie wraz z pacjentem zostaje ustalona praca własna do wykonania przed kolejną wizytą.

Dla kogo terapia kognitywno-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) sprawdzi się w pracy z pacjentami cierpiącymi z powodu m.in:

• zaburzeń lękowych
• zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD, ang. obsessive-compulsive disorder)
• zaburzenia stresowe pourazowe
• depresji
• schizofrenii
• zaburzeń odżywiania

Ten nurt psychoterapii jest stosowany nie tylko w pracy indywidualnej, ale także zalecany jest do przeprowadzania terapii par.