Prokrastynacja

Prokrastynacja – co to znaczy? Definicja prokrastynacji

Prokrastynacja oznacza tendencję do przekładania na później realizacji danych zadań pomimo świadomości, jakie negatywne konsekwencje owe przekładanie będzie mieć. Bardziej popularnymi i częściej używanymi nazwami na prokrastynację są “zwlekanie” czy “ociąganie się”.

Najprościej mówiąc – prokrastynacja to naumyślne i nieuzasadnione zwlekanie z realizacją zamierzonych działań. Do tego zjawiska najczęściej dochodzi wśród uczniów, studentów i pracowników, ale równie często zdarzają się przypadki związane z odwlekaniem obowiązków domowych, ważnych decyzji czy osobistych postanowień.

Kwintesencją prokrastynacji są studenci, którzy muszą przygotowywać kolejne strony pracy magisterskiej, ale tego nie robią. Są świadomi, że przekładając swoje studenckie obowiązki, z każdym dniem będzie coraz ciężej i gorzej skończyć im pisać, ale pomimo tego nie skupiają się na wykonaniu tego zadania, tylko poświęcają czas na coś innego.

Aby opisać prokrastynację w innym przypadku, można przyjąć pracownika, który zamiast podjąć się zarówno ważnej i trudnej rozmowy z klientem, wykonuje szereg innych zadań, które nie są aż tak ważne. W najgorszym przypadku może doprowadzić to do rezygnacji klienta ze współpracy ze względu na ciężki kontakt.

Początkowo prokrastynacja może przynosić chwilową ulgę, ale zbliżając się nieubłaganym krokiem do ostatecznego terminu na wykonanie zadania, zaczynamy odczuwać stres, napięcie i poczucie winy.

Różnice między prokrastynacją a lenistwem

Aby dobrze zrozumieć mechanizm prokrastynacji, musimy wyjaśnić sobie, czym różni się od lenistwa.

Prokrastynator jest w pełni świadomy ważności danego zadania i z wielu przyczyn ich nie wykonuje. Odczuwa z on z takiego powodu odkładania rzeczy na później poczucie winy i nie jest w stanie skupić się na aktywnościach, które realizuje zamiast zaplanowanych działań.

Osoba leniwa natomiast nie ma wyrzutów sumienia, nie chce jej się angażować w pracę, nie odczuwa negatywnych emocji z powodu odwlekania i nie podejmuje się produktywnej aktywności. Zazwyczaj jest to spowodowane niską ambicją i obojętnym stosunkiem do obowiązków. Taka osoba czerpie przyjemność z “nic nierobienia” i nie dotykają jej wyrzuty sumienia, gdy przekłada zadania “na później”.

Przyczyny prokrastynacji

Przyczyny prokrastynacji są przeróżne i można je podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne.

Wewnętrzne przyczyny:

• osobowość (osoba leniwa czerpie przyjemność z odwlekania zadań),
• zbyt niska motywacja, aby wykonać zadanie,
• przekonania co do własnej osoby.

Zewnętrzne przyczyny:

• perfekcjonizm,
• lęk przed porażką (przekładanie zadań może stanowić ochronę poczucia własnej wartości),
• brak pewności siebie,
• niskie poczucie własnej wartości,
• strach przed nadmierną odpowiedzialnością,
• brak umiejętności organizacji czasu.

Prokrastynator często ma tendencję do wyolbrzymiania problemów, martwienia się czy negatywnych emocji. Prokrastynacja związana może być również z zaburzeniami lękowymi czy po prostu lękiem. Boi się również, że inni nie będą wystarczająco obecni w jego życiu, zbliżając się do niego i poznając jego wady.

Często prokrastynator chce mieć wszystko pod kontrolą. Może to wynikać z chęci rewanżu lub autonomii – np. gdy nagle musi zmierzyć się z mało ambitnym zadaniem, ucieka do prokrastynacji, aby potwierdzić swoją niezależność.

Jak sobie radzić z prokrastynacją?

Jeśli odczuwasz, że masz problemy z prokrastynacją, to te kilka wskazówek zdecydowanie Ci pomogą:

• priorytetyzacja działań – przygotuj listę zadań i przydziel każdej z nich wartość. Dzięki temu wykonywanie zadań rozpoczniesz od najważniejszych do najmniej ważnych,
• planowanie kroków – wszystkie duże projekty podziel na mniejsze części. Rozpisanie elementów zadania bardzo ułatwia wykonanie go w całości. Jeśli jakieś działania podczas Twojej kariery zawodowej są dla Ciebie zbyt ciężkie lub duże, to dzięki stopniowym zadaniom w końcu uda Ci się zrealizować całe zadanie, a ogrom wysiłku przeznaczony na realizację całego zadania nadmiernie Cię nie przytłoczy,
• technika Pomodoro (metoda bloków czasowych) – raz pracujemy, a raz odpoczywamy. Spróbuj na początku zaplanować swoją pracę w ten sposób, że przez 25 minut wykonujesz zadania, a przez 5 minut odpoczywasz,
• prowadzenie kalendarza z zadaniami do zrealizowania,
• wsparcie u psychologa – jeśli prokrastynacja to dla Ciebie poważny problem, z którym nie umiesz poradzić sobie we własnym zakresie, skonsultuj się z psychologiem lub psychoterapeutą. W leczeniu prokrastynacji w szczególności dobra jest terapia poznawczo-behawioralna, która zwalcza prokrastynację, zmienia sposób myślenia o zadaniu i własnych kompetencjach oraz poprawia funkcjonowanie, polegając na stopniowym przezwyciężaniu trudności,
• unikaj rozpraszaczy – w dzisiejszych czasach rozpraszać w szczególności mogą telefon, media społecznościowe, telewizor. Odsuwając od siebie wszystko, co może Cię rozproszyć, będziesz w stanie w całości poświęcić się swoim obowiązkom,
• nie bądź zbyt surowy – prokrastynacja nie jest łatwa do przezwyciężenia, dlatego musisz być wobec siebie wyrozumiały.

Leczenie prokrastynacji

Chroniczna prokrastynacja i wykonywanie zadań na ostatnią chwilę może być w pewnym momencie uciążliwe. Praca nad poczuciem własnej wartości jest kluczowym elementem w terapii poznawczo-behawioralnej, szczególnie dla osób z tendencją do prokrastynacji. Niska samoocena oraz irracjonalne przekonania o własnych zdolnościach mogą prowadzić do odwlekania zadań, gdyż osoby te obawiają się porażki i nie wierzą w swoje możliwości.

Aby skutecznie walczyć ze swoim zaburzeniem, osoby cierpiące na prokrastynację powinny udać się na wizytę do psychologa lub psychiatry. Dobrowolne zwlekanie można zwalczyć i to właśnie to powinieneś ustawić jako priorytet swoich działań.

Czy prokrastynacja to choroba?

Prokrastynacji nie znajdziemy w DSM czy ICD, więc nie jest ona zdefiniowana jako choroba.

W myśl współczesnej psychologii prokrastynacja jest uznawana jednak jako zaburzenia psychiczne, które nazywa się również “zwlekaniem dysfunkcjonalnym”. Konsekwencje prokrastynacji mogą być przeróżne, a wśród nich poważniejsze choroby takie jak depresja.

Nie możesz zwlekać, jeśli zauważysz u siebie pierwsze objawy prokrastynacji. Umów się na konsultację psychologiczną.

Prokrastynacja – przeciwieństwo

Prokrastynacja jako odwlekanie zadań ma również swoje przeciwieństwo i jest nią prekrastynacja. To zaburzenie polega na wykonywaniu pracy przy najbliższej okazji, nawet jeśli wiąże się do z większą ilością zadań czy dodatkowymi kosztami. Innymi słowy prekrastynator nie opóźnia nieważnych zadań, przez co większe zadania, które powinien realizować wcześniej, realizuje później.