Spis treści
Natłok myśli – co to?
Na wstępie należy zaznaczyć, że termin zaburzenia myślenia nie funkcjonuje jako samodzielna jednostka diagnostyczna. W psychiatrii używany jest jako charakterystyka grupy objawów psychopatologicznych, które wystepują w wielu zaburzeniach psychicznych.
Manifestują się różnorodnie, obejmując zarówno zakłócenia treści, toku, jak i struktury myślenia. Każdy z tych aspektów może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie, wpływając na zdolność do podejmowania świadomych wyborów, planowania przyszłości oraz budowania satysfakcjonujących relacji z innymi.
Zaburzenia myślenia mogą objawiać się zarówno spowolnieniem, jak i przyspieszeniem procesów myślowych. Przyspieszenie toku myślenia może przybierać formę natłoku myśli lub skrajnej gonitwy myśli, charakteryzującej się chaotycznymi przeskokami między różnymi wątkami. Z kolei spowolnienie myślenia może objawiać się trudnościami w koncentracji, przerwami w myśleniu (otamowaniem) lub nadmierną szczegółowością (lepkością) myśli.
Natłok myśli, często określany jako gonitwa myśli, jest stanem psychicznym charakteryzującym się niekontrolowanym przepływem myśli, wywołującym dyskomfort emocjonalny. Ten uporczywy stan może być związany z różnymi czynnikami, takimi jak lęki dotyczące przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości. Choć mogą dotyczyć każdego, stają się problematyczne, gdy dominują w życiu codziennym, wywołując obsesje i kompulsywne zachowania. Często dotyczą relacji, decyzji życiowych, tożsamości czy orientacji seksualnej.
Natrętne myśli jako objaw można zaobserwować w szerokim spektrum zaburzeń psychicznych, obejmującym zarówno zaburzenia nastroju (depresja, mania, hipomania), zaburzenia lękowe, (nerwica, fobie, zaburzenie paniczne, zaburzenie lękowe uogólnione), jak i zaburzenia psychotyczne (schizofrenia). Dodatkowo, występuje w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych, zespole stresu pourazowego oraz w zaburzeniach związanych z funkcjonowaniem tarczycy. Stosowanie substancji psychoaktywnych może nasilać lub wywoływać ten objaw.
Natłok myśli – objawy
Gonitwa myśli to jak lawina myśli, która zalewa umysł. Myśli pojawiają się szybko, jedna po drugiej, skaczą z jednego tematu na drugi, często nie mając ze sobą związku. To sprawia, że trudno jest się skupić i uspokoić.
Objawy:
- Trudności z koncentracją;
- Bezsenność, problemy z zasypianiem;
- Zmęczenie umysłowe;
- Utrudniona decyzyjność i racjonalne myślenie;
- Myśli napływają nieustannie i utrudniają codzienne funkcjonowanie;
- Uczucie niepokoju i dezorientacji.
Natłok myśli – nerwica
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne to zaburzenie psychonerwicowe charakteryzujące się obecnością natrętnych myśli, które wywołują lęk i przymus wykonywania określonych natrętnych czynności. Następuje uspokojenie, lecz jest to chwilowa ulga – myśli pojawiają się ponownie wywołując dyskomfort psychiczny w naszym umyśle. Osoba doświadczająca natrętnych myśli ma wrażenie, że jej umysł jest opanowany przez uporczywe, niechciane myśli, które powracają mimo chęci ich odrzucenia. Te myśli często są irracjonalne i niedorzeczne. Natrętne myśli mogą wywoływać silny lęk, poczucie winy, wstydu, a nawet prowadzić do depresji.
Spektrum natrętnych myśli jest szerokie, a ich cechą wspólną jest niechciany charakter i negatywny wydźwięk. Mogą one przybierać formę zarówno myśli werbalnych, jak i obrazów.
Obsesyjne myśli mogą przybierać różne formy:
- Obsesje agresywne: Powracające, niechciane wyobrażenia o skrzywdzeniu innych, które nie są poparte rzeczywistym pragnieniem działania;
- Obsesje seksualne: Natrętne, niechciane myśli o charakterze seksualnym, często obejmujące scenariusze przemocy seksualnej lub intymności innych osób, które wywołują silny dyskomfort i poczucie winy;
- Obsesje związane z zagrożeniem dla zdrowia: Niepokojące myśli o charakterze katastroficznym, dotyczące możliwości zachorowania lub śmierci, zarówno własnej, jak i bliskich.
Natłok myśli – schizofrenia
Objawy pozytywne stanowią nowe, patologiczne doświadczenia wynikające z zaburzeń psychotycznych. Charakteryzują się przede wszystkim jakościowymi zmianami w percepcji i myśleniu.
Halucynacja to percepcyjne doświadczenie zmysłowe, które nie ma obiektywnego źródła w rzeczywistości. Osoba doświadczająca halucynacji błędnie interpretuje te doznania jako rzeczywiste, co prowadzi do utraty kontaktu z rzeczywistością. W schizofrenii najczęściej występują halucynacje słuchowe, takie jak słyszenie głosów, które komentują zachowanie chorego lub kierują do niego groźby.
Urojenia to takie myśli, które są całkowicie oderwane od rzeczywistości. Osoba z urojeniami wierzy w rzeczy, które nie są prawdziwe, np. że ktoś ją śledzi, czyta w jej myślach lub chce jej zrobić krzywdę. Te przekonania są bardzo silne i trudno je zmienić, nawet jeśli przedstawi się dowody na to, że nie są prawdziwe.
Natłok myśli – depresja
Depresja często wiąże się z przewlekłym, negatywnym myśleniem, które skupia się na własnej wartości, popełnionych błędach i beznadziejności. Ten stan, zwany ruminacją, pogłębia uczucie przygnębienia.
Ruminacja to często sposób, w jaki nasz umysł próbuje sobie poradzić z tym, co nas martwi. To jak ciągłe przeżuwanie myśli o przeszłych stresujących sytuacjach lub martwienie się o przyszłość. Wiara w to, że taka myśl chroni często pogłębia złe samopoczucie, obniżając jakość życia w codziennym funkcjonowaniu.
Natłok myśli – jak zatrzymać
Natrętne myśli to jak chmury na niebie – przychodzą i odchodzą. Nie musimy się z nimi utożsamiać ani dawać im władzy nad naszym samopoczuciem. Im bardziej będziemy się starać pozbyć tych myśli, tym bardziej będą one wracać. Lepiej jest po prostu je obserwować.
Zapytaj siebie: ‘Co najgorszego może się wydarzyć?’ Może się okazać, że twoje lęki są bardziej produktem wyobraźni niż rzeczywistości.
Stwórz listę swoich natrętnych myśli. Pisaniem możesz wypuścić je z głowy i zyskać nad nimi większą kontrolę.
Zastanów się, co czujesz, kiedy pojawiają się natrętne myśli. Może to być strach, niepokój, a nawet złość. To normalne, że odczuwasz takie emocje, nawet jeśli rozumiesz, że myśli te są irracjonalne. Spróbuj nazwać te uczucia. Kiedy pojawi się natrętna myśl, powiedz sobie: ‘To tylko natrętna myśl’. Następnie spróbuj przenieść swoją uwagę na coś innego, np. na to, co zjesz na obiad lub na miłe wspomnienie. Pamiętaj, że regularne ćwiczenie tej techniki pomoże ci lepiej radzić sobie z natrętnymi myślami.
Kiedy masz w głowie natrętną myśl, zadaj sobie pięć pytań:
- Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach?
- Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie?
- Czy ta myśl pomaga mi osiągać bliższe i dalsze cele?
- Czy ta myśl pomaga mi rozwiązywać konflikty lub im zapobiegać?
- Czy ta myśl pomaga mi czuć się tak, jak chcę?
Kiedy natrętne myśli zaczynają Ci przeszkadzać w codziennym życiu, nie wahaj się szukać wsparcia specjalisty. Dzięki temu możesz poprawić jakość swojego życia pod wieloma względami.
