Zdezorganizowany styl przywiązania – jak wpływa na relacje i życie codzienne

Czym jest zdezorganizowany styl przywiązania?

Teoria przywiązania zakłada, że sposób, w jaki w dzieciństwie budujemy więź z opiekunem, wpływa na nasze dorosłe funkcjonowanie. Obok bezpiecznego stylu przywiązania oraz stylu lękowego i unikającego, istnieje też czwarty – zdezorganizowany. To wzorzec powstający zwykle w wyniku trudnych lub traumatycznych doświadczeń. Dziecko czuje, że osoba, która powinna być jednocześnie źródłem bezpieczeństwa, bywa także źródłem strachu. W efekcie rozwija się chaos w emocjach i brak spójnej strategii radzenia sobie.

Zdezorganizowany styl objawia się sprzecznymi zachowaniami – przywiązaniu jednocześnie pragną miłości i unikają jej. Taka osoba może lgnąć do opiekuna, a chwilę później go odpychać. W dorosłym życiu skutkuje to silnym wewnętrznym konfliktem, który utrudnia budowanie satysfakcjonujących więzi.

Zdezorganizowany styl przywiązania u dorosłych

W dorosłym życiu osoby z tym stylem przywiązania często doświadczają intensywnych emocji – od silnej tęsknoty za głęboką intymnością po paraliżujący lęk przed odrzuceniem. W praktyce oznacza to trudności w regulowaniu emocji i skłonność do sprzecznych reakcji: raz zbliżania się do innych, raz wycofania.

Ich reakcje bywają niezrozumiałe nawet dla nich samych. Pragnienie bliskości koliduje z poczuciem zagrożenia, co prowadzi do testowania partnera, idealizacji partnera, a chwilę później do wybuchów złości lub wycofania. Osoby zdezorganizowane często korzystają z mechanizmów obronnych, aby chronić się przed bólem odrzucenia, choć w praktyce pogłębia to dystans.

Zdezorganizowany styl przywiązania w związku

Związki romantyczne w przypadku osób z tym stylem bywają pełne sprzeczności. Partner staje się dla nich jednocześnie źródłem bezpieczeństwa i niepokoju. Takie osoby pragną emocjonalnej bliskości, ale boją się jej skutków. Skutkuje to wahaniami między nadmiernym przywiązaniem a unikanie bliskości.

Oznaki zdezorganizowanego stylu przywiązania w relacji to m.in.:

• silna potrzeba bycia kochanym i jednoczesne odsuwanie się,
• testowanie partnera poprzez robienie czegoś, co wzbudzi jego zazdrość,
• zachowania sabotujące, np. prowokowanie kłótni w trudnych momentach,
• wybieranie relacji z osobami niedostępnymi emocjonalnie.

Dla partnera to często doświadczenie bolesne i dezorientujące, bo spotyka się z mieszanką czułości i odrzucenia.

Skąd bierze się zdezorganizowany styl?

Najczęściej rozwija się on w wyniku traumatycznych doświadczeń w dzieciństwie. Przemoc fizyczna, zaniedbania, nagła śmierć bliskiej osoby czy choroba psychiczna rodzica mogą sprawić, że dziecko czuje lęk wobec swojego opiekuna. Wtedy poczucie bezpieczeństwa zostaje trwale zaburzone.

Zdezorganizowany styl przywiązania rozwija się także, gdy dziecko doświadcza sprzecznych sygnałów – raz jest kochane, a raz odrzucane. Brak przewidywalności i ciągła niepewność sprawiają, że wykształca się wzorzec wewnętrznego konfliktu między pragnieniem bliskości a strachem. Tego rodzaju trudne doświadczenia mają ogromny wpływ na relacje interpersonalne w dorosłości.

Jak zdezorganizowany styl przywiązania wpływa na życie?

Zdezorganizowany styl przywiązania wpływa na wiele obszarów: od relacji rodzinnych po związki romantyczne. W codziennych sytuacjach może objawiać się impulsywnymi reakcjami, trudnościami w regulacji emocji i poczuciem bycia „niekochanym”. Osoby zdezorganizowane zmagają się z wewnętrznym konfliktem – chcą bliskości, ale jej unikają.

To przekłada się na problemy w budowaniu zaufaniu relacji i w utrzymywaniu satysfakcjonujących więzi. Bywa, że takie osoby uciekają w nadmiernym przywiązaniem lub przeciwnie – zamykają się w sobie. W praktyce terapeutycznej często podkreśla się, że choć ten styl jest najbardziej chaotyczny, to możliwa jest zmiana w stronę zdrowszych relacji.

Zdezorganizowany styl przywiązania – jak sobie radzić?

Praca nad własnym stylem przywiązania wymaga czasu i cierpliwości. Ważne jest uświadomienie sobie własnych potrzeb, a następnie stopniowe uczenie się regulowaniu emocji. Kluczowa bywa terapia, która pozwala przepracować traumatyczne doświadczenia i budować zdrowsze strategie.

Pomocne może być także:

• rozwijanie samoświadomości poprzez prowadzenie dziennika emocji,
• uczenie się rozpoznawania sprzecznych zachowań,
• praktyka uważności i samowspółczucia w trudnych momentach,
• rozmowy z partnerem o wewnętrznym konflikcie i pragnieniem bliskości.

Dzięki temu stopniowo możliwe jest budowanie bardziej stabilnych i satysfakcjonujących relacji interpersonalnych.

Zdezorganizowany styl przywiązania – terapia

Najskuteczniejszym sposobem na zmianę jest psychoterapia. Szczególnie pomocna bywa psychoterapia psychodynamiczna, która pozwala zrozumieć źródła wewnętrznego konfliktu i przepracować traumatyczne doświadczenia. Cennym wsparciem są też terapie skoncentrowane na regulacji emocji i relacjach.

Praca nad własnym stylem przywiązania wymaga czasu, ale przynosi realne efekty – większe poczucie bezpieczeństwa, zdolność do głębokiej intymności i otwartości wobec innymi ludźmi. W efekcie możliwe staje się budowanie zdrowszych relacji i doświadczenie, że bliskość nie musi już kojarzyć się ze strachem.

Podsumowanie

Zdezorganizowany styl przywiązania jest jednym z najbardziej wymagających wzorców, bo łączy sprzeczne zachowania i intensywne emocje. Jego źródłem są zwykle trudne doświadczenia z dzieciństwa – przemoc, zaniedbanie czy choroba psychiczna rodzica. W dorosłym życiu przejawia się to trudnościami w bliskich relacjach i poczuciem zagrożenia w sytuacjach intymnych.

Jeśli rozpoznajesz w sobie opisane oznaki, pamiętaj – to nie jest wyrok. Psychoterapia i praca nad własnym stylem przywiązania mogą pomóc budować bezpieczniejsze, zdrowsze i bardziej satysfakcjonujące relacje.

Czy któreś z opisanych sprzecznych zachowań brzmi znajomo? Jeśli tak, warto rozważyć konsultację z Zaufanym Psychologiem, który pomoże Ci zrobić pierwszy krok w stronę zmiany.