Spis treści
Schizofrenia hebefreniczna – co to?
Schizofrenia hebefreniczna, znana również jako typ zdezorganizowany schizofrenii. Stanowi ona jedną z najbardziej złożonych i trudnych do leczenia postaci tego zaburzenia psychicznego. Charakteryzuje się przede wszystkim głębokimi zaburzeniami myślenia, emocji oraz zachowań, które prowadzą do znacznego pogorszenia funkcjonowania społecznego i zawodowego chorego.
W odróżnieniu od innych form schizofrenii, schizofrenia hebefreniczna nie objawia się dominującymi urojeniami czy halucynacjami. Zamiast tego na pierwszy plan wysuwają się objawy dezorganizacji – mowa staje się chaotyczna, myślenie niespójne, a emocje niewspółmierne do sytuacji. Często dotyka młodych ludzi, zwykle w wieku dojrzewania lub wczesnej dorosłości.
Objawy schizofrenii hebefrenicznej
W przypadku schizofrenii wyróżnić możemy między innymi tzw. objawy negatywne, jak i pozytywne
Objawy pozytywne
To tej grupy objawów schizofrenii (objawy wytwórcze) należą halucynacje wzrokowe, jak również i słuchowe. Do tego dochodzą urojenia oraz omamy. Do grupy objawów pozytywnych zaliczamy również mówienie do siebie, odpowiadanie na głosy, które są słyszane tylko i wyłącznie przez pacjenta.
Objawy negatywne
Objawy negatywne są zdecydowanie trudniejsze do zauważenia. Wyróżnić możemy tu brak odczuwania przyjemności, apatię, wycofanie społecznie, zaburzenia mowy, a także abolicję.
Schizofrenia hebefreniczna posiada dosyć widoczne objawy, dlatego też diagnoza tej choroby może wydawać się dosyć prostym zadaniem. Wyróżnić możemy głównie następujące przesłanki, które powinny nas skłonić do postawienia diagnozy:
Zaburzenia mowy i myślenia
Typowym objawem schizofrenii hebefrenicznej jest dezorganizacja wypowiedzi. Pacjent może posługiwać się neologizmami – słowami, które sam tworzy, a które są zrozumiałe tylko dla niego. Wypowiedzi stają się nieskładne, a zdania nie mają logicznego ciągu. Osoba chora może przeskakiwać z jednego tematu na drugi bez wyraźnego związku.
Emocjonalna płaskość i nieadekwatność
Chory zmagający się ze schizofrenią hebefreniczną często wykazuje tzw. afekt niedostosowany – emocje wyrażane przez niego są nieadekwatne do sytuacji. Na przykład może wybuchnąć śmiechem w momencie, gdy mowa jest o czymś tragicznym. Z drugiej strony można zaobserwować także emocjonalne spłycenie, czyli brak wyraźnych reakcji uczuciowych.
Zachowania dziwaczne i dezorganizacja działania
Typowe dla tej formy schizofrenii są również zachowania ekscentryczne – niespójność reakcji emocjonalnych. Pacjent może chodzić w kółko, wykonywać niezrozumiałe gesty, mówić do siebie lub przejawiać dziecięce zachowania w dorosłym wieku. Dochodzą do tego mocne urojenia oddziaływania i utrwalone urojenia o treści niedostosowanej kulturowo. Codzienne obowiązki stają się dla niego nie do wykonania – często zaniedbuje higienę, odżywianie czy kontakty społeczne.
Przyczyny schizofrenii hebefrenicznej
Wśród przyczyn schizofrenii hebefrenicznej trudno jest wyróżnić jeden konkretny czynnik, nie jest znana jedna konkretna przyczyna schizofrenii. Można tu wyróżnić kilka poszczególnych grup, które mogą wpłynąć na powstanie tego typu choroby. Schizofrenia zdezorganizowana może być spowodowana przez następujące czynniki:
- czynniki organiczne – występowanie u pacjentów cierpiących na schizofrenię zmian strukturalnych mózgowia. W tym ubytki neuronów i zmiany cytoarchitektury tkanki mózgowej)
- czynniki genetyczne – te tłumaczą rodzinne występowanie schizofrenii. Jest to niemal 50% szans wśród dzieci, gdzie oboje rodzice są chorzy i ok. 12% w przypadku jednego rodzica.
- czynniki biochemiczne – wynikają z zaburzenia równowagi dopaminowej, a także glutaminergicznej. Ta hipoteza wyjaśnia współwystępowanie objawów pozytywnych i negatywnych.
- Teoria neurorozwojowa – w jej założeniu należy szukać przyczyny powstania schizofrenii w trakcie różnych etapów neurogenezy, które zachodzą podczas ciąży.
Jakie wyróżniamy rodzaje schizofrenii?
Schizofrenia paranoidalna
To typ schizofrenii, który cechuje się dominacją objawów pozytywnych – takich jak urojenia prześladowcze, wielkościowe lub wpływu – oraz omamów, głównie słuchowych. W odróżnieniu od innych postaci schizofrenii, osoby dotknięte tym typem często zachowują na początku stosunkowo dobrą organizację myśli, języka i emocji. Niestety, z czasem objawy stają się coraz bardziej nasilone, prowadząc do dezorganizacji życia osobistego i społecznego.
Schizofrenia katatoniczna
Schizofrenia katatoniczna różni się od innych postaci schizofrenii przede wszystkim tym, że jej podstawowe objawy dotyczą sfery ruchowej. Mowa tu o skrajnych zaburzeniach aktywności psychomotorycznej, które mogą przybierać dwie przeciwstawne postacie: stupor (osłupienie) lub pobudzenie katatoniczne. Charakterystyczne dla schizofrenii katatonicznej są także zjawiska takie jak echopraksja (naśladowanie ruchów innych osób), echolalia (powtarzanie cudzych słów), negatywizm (przeciwstawianie się poleceniom bez wyraźnego powodu) oraz giętkość woskowata – stan, w którym ciało chorego utrzymuje nadane mu pozycje jakby było wykonane z modeliny.
Schizofrenia rezydualna
Schizofrenia rezydualna nazywana jest schizofrenią przewlekłą. Diagnozuje się ją wtedy, gdy objawy psychotyczne występowały w przeszłości, lecz obecnie uległy wyciszeniu, ustępując miejsca objawom negatywnym. Pacjent nie ma już urojeń ani omamów, ale nie wraca do stanu sprzed choroby. Coś w nim pękło, coś się zmieniło – i to “coś” trwa. Do najczęściej występujących objawów zaliczyć można: osłabienie emocjonalne, ubóstwo mowy, brak motywacji, społeczne wycofanie, anhedonia.
Schizofrenia prosta
Schizofrenia prosta to jedną z najmniej rozpoznawalnych form schizofrenii. Nie towarzyszą jej głosy w głowie, spektakularne urojenia ani nagłe załamania psychotyczne. Zamiast tego przynosi powolny, niemal niezauważalny zanik tego, co stanowi istotę człowieczeństwa – energii, motywacji, emocji, a w końcu i kontaktu z rzeczywistością.
W przypadku schizofrenii hebefrenicznej nie istnieją żadne testy weryfikujące istnienie tego rodzaju choroby. Rozpoznanie schizofrenii hebefrenicznej opiera się w praktyce na kryteriach opracowanych w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10.
Leczenie schizofrenii hebefrenicznej
Farmakoterapia
Podstawą leczenia schizofrenii hebefrenicznej jest farmakoterapia – najczęściej stosuje się leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji, które mają mniejsze ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w porównaniu do starszych neuroleptyków.
Jednakże, schizofrenia hebefreniczna wykazuje często mniejszą wrażliwość na leczenie farmakologiczne niż inne typy schizofrenii, co wymaga indywidualnego podejścia oraz ścisłego monitorowania efektów terapii.
Psychoterapia i rehabilitacja
Nieodłącznym elementem terapii jest również wsparcie psychologiczne oraz rehabilitacja psychospołeczna. Psychoterapia – indywidualna lub grupowa – pozwala pacjentowi zrozumieć naturę swojej choroby i wypracować strategie radzenia sobie z jej objawami.
Równie ważna jest terapia zajęciowa oraz wsparcie w powrocie do codziennych aktywności życiowych, takich jak nauka, praca czy relacje międzyludzkie. Nierzadko konieczne jest również zaangażowanie opiekunów prawnych lub pomoc instytucjonalna.
Szukasz pomocy Zaufanego Psychologa? Skorzystaj z naszego portalu i znajdź specjalistę, który pomoże Tobie lub bliskiej Ci osobie w powrocie do zdrowia.
