Spis treści
Depresja dwubiegunowa — co to
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, znana też jako cyklofrenia to powszechne i poważne zaburzenie psychiczne, które dotyka ludzi na całym świecie. Najbardziej charakterystyczne są okresowe wahania nastroju, często przyjmujące formę skrajnych emocji oraz zmian w aktywności fizycznej i psychicznej. Te stany mogą mieć przeciwstawny charakter i są określane jako epizod manii i depresji. Pomiędzy epizodami występują okresy remisji o zróżnicowanym czasie trwania.
Depresja dwubiegunowa zazwyczaj ujawnia się przed 40. rokiem życia, a najczęściej obserwuje się ją między 28. a 35. rokiem życia. Wyróżnia się dwie główne grupy ChAD: z wczesnym początkiem (przed 30. rokiem życia), gdzie występują zarówno pełnoobjawowe epizody depresyjne, jak i objawy maniakalne, oraz rzadszą postać z późnym początkiem (po 40. roku życia), w której typowe są fazy depresyjne oraz łagodniejsze stany podwyższonego nastroju, zwane hipomanią.
ChAD stanowi złożoną kategorię poważnych i długotrwałych zaburzeń psychicznych. Obejmują one ChAD typu I, który rozpoznaje się po wystąpieniu pełnego epizodu manii, oraz ChAD typu II, charakteryzujący się epizodami hipomanii i epizodami depresji. Te zaburzenia znacząco pogarszają funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym oraz wiążą się ze skróceniem życia o około 10 do 20 lat.
Osoby cierpiące na depresję dwubiegunową są znacznie bardziej narażone na śmierć samobójczą, bo ryzyko jest u nich 20 do 30 razy wyższe niż u reszty społeczeństwa. Szacuje się, że 30 do 50% dorosłych z tą chorobą kiedykolwiek próbowało popełnić samobójstwo, a 15 do 20% z nich umiera w wyniku samobójstwa.
Pomimo szczegółowych klasyfikacji diagnostycznych, w dalszym ciągu postawienie diagnozy dla tego zaburzenia jest trudne. Wynika to z charakterystyki występujących objawów. Pojawienie się w gabinecie lekarza psychiatrii następuje przeważnie gdy osoba doświadcza objawów depresji, nie wspominając o okresach dobrego samopoczucia, który towarzyszy epizodom maniakalnym czy hipomaniakalnym.
Cyklofrenia, zwłaszcza typ II, są często błędnie diagnozowane. Taka pomyłka w diagnozie uniemożliwia pacjentom szybkie i nieraz ratujące życie leczenie. Dotyczy to zarówno wdrożenia odpowiednich leków dla objawów depresji i manii, jak i terapii podtrzymującej, która zapobiega nawrotom choroby. Przy prawidłowej farmakoterapii i przestrzeganiu zaleceń lekarza występują okresy remisji.
Depresja dwubiegunowa — leczenie
W leczeniu zaburzeń afektywnych podstawą są odpowiednie leki psychiatryczne, jednak są niewystarczające. Dodatkowo istotnym elementem jest praca psychologiczna/psychoterapeutyczna skoncentrowana na nauce umiejętności regulowania wahań nastroju, a tym samym zapobieganiu nawrotom.
Zdarza się, że nawroty choroby poprzedzają stresujące wydarzenia życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, nowe obowiązki, przeżycia traumatyczne, choroby fizyczne (np. zatrucia, poród). Niekiedy jednak nawroty pojawiają się spontanicznie, bez żadnej widocznej przyczyny.
Depresja dwubiegunowa — objawy
Jak w przypadku każdej choroby lub zaburzenia występujące objawy mogą różnić się przebiegiem, intensywnością czy czasem trwania.
Osoba z diagnozą ChAD typ I doświadcza objawów depresji, mogące utrzymywać się przez wiele miesięcy, a następnie przejść w okres wzmożonej euforii lub skrajnej drażliwości – obecny jest wówczas epizod manii.
Epizody depresyjne charakteryzują się: obniżonym nastrojem, utratą dotychczasowych zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności, poczucie smutku i pustki, płaczliwość, zwiększenie lub zmniejszenie apetytu, bezsenność lub nadmierna senność, zmęczenie, poczucie braku własnej wartości. Przedstawione objawy powinny utrzymywać się przez większość dnia i trwać dwa tygodnie. Mogą także występować myśli samobójcze.
Epizody maniakalne z kolei: podwyższenie nastroju, gonitwa myśli, zmniejszona potrzeba snu, przesadna samoocena, przymus mówienia, objawy psychotyczne, pobudzenie psychoruchowe, zwiększona aktywność skierowana na cel, łatwość w utracie koncentracji uwagi, ryzykowne zachowania. Objawy maniakalne doświadczane są niemal codziennie przez co najmniej tydzień. Mania może przejść w hipomanię lub depresję.
W ChAD typu II nie występują epizody maniakalne tylko hipomaniakalne oraz epizody depresyjne. Hipomania wywołuje większość objawów typowych dla manii, jednak o łagodniejszym nasileniu. Często obserwowany jest bardziej drażliwy nastrój niż euforyczny. Czas trwania jest również krótszy i wynosi co najmniej 4 dni.
Depresja dwubiegunowa — przyczyny
Znaczącymi czynnikami predysponującymi do rozwoju ChAD są genetyka i biologia. Wyniki badań genetycznych wykazały wysoką dziedziczność tego zaburzenia. Zaburzenie równowagi w neuroprzekaźnikach również uznawane jest jako istotne podłoże dla wystąpienia choroby.
Przyczyn można upatrywać się także w czynnikach psychologicznych, środowiskowych i społecznych. Osoby z diagnozą ChAD mogły w przeszłości doświadczyć różnego rodzaju przemocy, czy zaniedbania, przeżyć silnie stresujące wydarzenie, tj. śmierć znaczącej osoby. Spożywanie substancji psychoaktywnych również mogą przyczynić się do rozwoju objawów.
