Depresja wysokofunkcjonująca (maskowana)

Depresja maskowana – co to jest i dlaczego tak trudno ją wykryć?

Depresja maskowana to szczególny rodzaj depresji, w którym objawy są ukryte pod pozorami „normalnego życia”. Osoby cierpiące na tę formę zaburzenia często normalnie funkcjonują na co dzień – pracują, wychowują dzieci, prowadzą życie społeczne. Dla otoczenia mogą wydawać się osobami zaradnymi, pogodnymi, odpowiedzialnymi. Niekiedy nawet same osoby chore nie zdają sobie sprawy, że to, co przeżywają, to depresja.

Mechanizm jest tu podstępny – zamiast jawnego obniżenia nastroju, pojawiają się różnego rodzaju dolegliwości somatyczne, takie jak bóle głowy, problemy z układem pokarmowym czy zaburzenia miesiączkowania. Czasami pojawia się też chroniczne zmęczenie, którego nie da się wyjaśnić badaniami. Z tego powodu wielu pacjentów długo szuka przyczyn w sferze fizycznej, nie podejrzewając u siebie zaburzenia psychicznego.

Kolejną trudnością jest to, że osoby z uśmiechniętą depresją często boją się przyznać, że coś jest nie tak. Czują presję, by nie zawieść innych, by utrzymać obowiązki zawodowe, by być „silnymi”. Wewnętrznie zmagają się jednak z ogromnym cierpieniem, mają poczucie winy – przecież mają pracę, rodzinę, czasem nawet odnoszą sukcesy, więc „nie powinni się skarżyć”. To błędne koło, które może prowadzić do nasilenia objawów i myśli o samobójstwie.

Wielu pacjentów mówi, że czują się jak aktorzy grający rolę. Na zewnątrz są uśmiechnięci, a w środku panuje pustka i pesymistyczne patrzenie w przyszłość. Niekiedy dochodzi do zaniku motywacji – wszystko, co kiedyś sprawiało przyjemność, przestaje cieszyć. To właśnie brak odczuwania przyjemności jest jednym z najbardziej charakterystycznych sygnałów.

Często w przypadku depresji wysokofunkcjonującej pojawiają się też zaburzenia odżywiania. Jedzenie staje się sposobem regulacji emocji – dla jednych jest to kompulsywne objadanie się, dla innych całkowity brak apetytu. Równocześnie mogą pojawić się też problemy ze snem, ataki paniki, a także trudność w odpoczynku. Nawet podczas urlopu osoba z depresją maskowaną często czuje silny stres, a jej myśli krążą wokół negatywnego myślenia.

Co sprawia, że tak trudno ją wykryć? Przede wszystkim brak wiedzy o tym, że depresja może przyjmować inne formy niż te stereotypowe. Nawet osoby z wykształceniem psychologicznym nie zawsze są w stanie od razu rozpoznać depresję maskowaną. Czasem dopiero przebieg choroby i jego konsekwencje, takie jak problemy psychiczne, utrata relacji, czy nasilenie dolegliwości somatycznych, skłaniają do poszukiwania pomocy.

Warto pamiętać, że depresja maskowana nie jest „lżejszą wersją” choroby. To poważne zaburzenie depresyjne, które – nieleczone – może prowadzić do tragicznych skutków. Dlatego tak ważne jest, by mówić o niej głośno i szukać profesjonalnej pomocy już na wczesnym etapie.

Depresja utajona – tylko inna nazwa czy coś więcej?

W rozmowach o depresji wysokofunkcjonującej pojawia się często określenie depresja utajona. To pojęcie, które bywa używane zamiennie z terminem depresja maskowana. Różnice między nimi praktycznie nie istnieją. Obie nazwy dotyczą tego samego zjawiska.

Depresja utajona to inny sposób na opisanie stanu, w którym człowiek zmaga się z depresją, ale jej objawy nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Zamiast smutku czy wycofania pojawiają się dolegliwości somatyczne – bóle głowy, napięcie mięśniowe, problemy z trawieniem, zaburzenia snu albo zaburzenia apetytu. Często to właśnie te objawy skłaniają do szukania pomocy u lekarza rodzinnego, choć ich źródło leży głębiej – w psychice.

Bywa, że osoby doświadczające depresji utajonej nie potrafią połączyć swoich trudności z emocjami. Skarżą się na „ciągłe zmęczenie” albo „nerwy”, ale nie mówią o smutku. Czasem nawet sami przed sobą nie przyznają się do tego, co dzieje się w środku. Zamiast tego skupiają się na pracy, obowiązkach, życiu codziennym – jakby chcieli zatuszować wewnętrzne zmaganie się z cierpieniem.

Dlatego tak łatwo to przeoczyć. Bliscy widzą osobę funkcjonującą na pozór normalnie, a nawet bardzo aktywnie. Nikt nie przypuszcza, że w środku toczy się cicha walka. Czasem dopiero problemy psychiczne narastające z czasem, nasilenie dolegliwości somatycznych albo wyczerpanie prowadzą do momentu, w którym człowiek trafia do specjalisty.

Nie chodzi tu o szukanie „najlepszej nazwy” – czy powiemy o depresji utajonej, czy o maskowanej, mówimy o tym samym doświadczeniu. O cierpieniu, które nie zawsze wygląda tak, jak się tego spodziewamy. I o potrzebie zrozumienia, że nawet uśmiechnięta twarz może kryć ogromny ból.

Depresja maskowana – objawy, które łatwo przeoczyć

Depresja maskowana potrafi przybierać różne oblicza. Nie zawsze objawia się płaczem czy izolacją. Często towarzyszy jej chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu, a także zaburzenia apetytu – osoba dotknięta tą chorobą może jeść za dużo lub praktycznie wcale. Do tego dochodzą różnego rodzaju dolegliwości somatyczne, takie jak bóle głowy, zaburzenia miesiączkowania czy problemy gastryczne.

Wiele osób nie kojarzy tych objawów z depresją. Zamiast tego skupiają się na leczeniu objawowym – odwiedzają lekarza internistę, wykonują badania, szukają przyczyn fizycznych. Tymczasem źródło tkwi w psychice. Problem depresji maskowanej polega na tym, że często mija wiele miesięcy, zanim ktoś wpadnie na to, by udać się do lekarza psychiatry lub psychologa.

Do głównych objawów depresji maskowanej można zaliczyć:

• obniżenie nastroju, które nie zawsze jest widoczne na zewnątrz,
• utrata zdolności do odczuwania przyjemności z rzeczy, które kiedyś sprawiały przyjemność,
• niską samoocenę i poczucie winy, często bez konkretnego powodu,
• pesymistyczne widzenie przyszłości, nawet gdy obiektywnie nie ma ku temu podstaw,
• trudności w relacjach, mimo że na pozór funkcjonowanie w życiu społecznym wydaje się być „normalne”.

Osoby cierpiące na depresję wysokofunkcjonującą często tłumią emocje, by nie obciążać innych. Ich zaangażowanie w obowiązki zawodowe, dbanie o dom, rodzinę czy przyjaciół może wyglądać jak dowód siły. W rzeczywistości bywa to jednak forma ucieczki przed negatywnym myśleniem i silnym stresem.

Depresja wysokofunkcjonująca – leczenie i pierwsze kroki do pomocy

W przypadku depresji wysokofunkcjonującej podstawą jest uświadomienie sobie, że problem w ogóle istnieje. Tylko wtedy możliwe jest skuteczne leczenie depresji maskowanej. Co ważne – nie chodzi tu o „zebranie się w garść”. To zaburzenie depresyjne, które wymaga profesjonalnego podejścia.

Pierwszym krokiem często jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. To on może pomóc skierować pacjenta do specjalisty – lekarza psychiatry lub psychoterapeuty. W przypadku nasilonych dolegliwości zwykle stosuje się leczenie farmakologiczne, czyli leki przeciwdepresyjne. To nie znaczy, że każda osoba z depresją maskowaną musi je przyjmować, ale często są one ważnym elementem terapii.

Równolegle zalecana jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zmienić schematy myślenia i radzić sobie z trudnymi emocjami. Czasem stosuje się też połączenie psychoterapii z farmakologią – wszystko zależy od indywidualnego przypadku i przebiegu choroby.

Do codziennych działań wspierających zdrowienie warto włączyć:

• regularną aktywność fizyczną – ruch wpływa korzystnie na zdrowie psychiczne,
• zdrową dietę, która stabilizuje nastrój i dodaje energii,
• dbanie o relacje społeczne, nawet jeśli na początku wydaje się to trudne,
• ograniczenie substancji psychoaktywnych, które mogą pogłębiać objawy.

Depresja maskowana a nerwica – jak je odróżnić?

Czasami osoby cierpiące na depresję maskowaną zastanawiają się, czy to na pewno depresja, czy może jednak nerwica. Nic dziwnego – objawy obu tych zaburzeń często się przenikają i mogą wyglądać podobnie. Pojawiają się ataki paniki, nadmierny lęk, trudności z koncentracją, chroniczne zmęczenie, a do tego bezsenność lub trudności z zasypianiem.

W przypadku depresji na pierwszy plan zwykle wysuwa się jednak obniżenie nastroju, utrata zdolności do odczuwania przyjemności i poczucie bezsensu. Człowiek czuje, że życie stało się szare, jakby nic już go nie cieszyło. Nawet rzeczy, które kiedyś sprawiały radość, dziś wydają się obojętne. To może prowadzić do wycofania się z relacji, izolacji, a niekiedy nawet do myśli samobójczych.

W nerwicy natomiast (czyli w zaburzeniach lękowych) głównym problemem jest przewlekły lęk, który nie ma konkretnej przyczyny. Ciało jest ciągle spięte, pojawia się uczucie wewnętrznego drżenia, napięcia, czasem też przejawia się atakami paniki. Do tego dochodzą objawy somatyczne – przyspieszone bicie serca, zawroty głowy, duszności, trudności z oddychaniem. Człowiek czuje, że zaraz wydarzy się coś złego, choć racjonalnie nie wie co.

Bywa jednak, że oba zaburzenia występują jednocześnie. Depresja maskowana i nerwica często idą w parze, zwłaszcza gdy długo pozostają nierozpoznane. Osoba najpierw walczy z lękiem i napięciem, a gdy brakuje sił – pojawia się depresja. Albo odwrotnie – ktoś przez długi czas ukrywa objawy depresji, aż zaczynają się pojawiać problemy psychiczne związane z lękiem.

Dlatego tak ważne jest, by nie diagnozować się samemu. Objawy mogą być mylące, a przebieg choroby u każdej osoby wygląda trochę inaczej. Jeden człowiek przeżywa głównie smutek i wycofanie, inny – silny stres, napięcie i ciągłe zamartwianie się. Dlatego warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą lub psychologiem, który pomoże uporządkować to, co się dzieje.

Dzięki pomocy specjalisty można dobrać odpowiednie leczenie farmakologiczne, czasem też psychoterapię – np. terapię poznawczo-behawioralną, która uczy radzenia sobie zarówno z lękiem, jak i z objawami depresji wysokofunkcjonującej. Dobrze dobrana pomoc naprawdę potrafi zmienić życie – i warto z niej skorzystać, zanim objawy staną się zbyt silne.

Depresja maskowana – leczenie to nie słabość

Wielu osobom wydaje się, że skoro dają sobie radę z pracą, rodziną, to nie mogą mieć depresji. To błędne przekonanie. Uśmiechnięta depresja nie wybiera – dotyka zarówno osoby zmagające się z trudnymi doświadczeniami życiowymi, jak i tych, którzy odnoszą sukcesy zawodowe.

Leczenie depresji maskowanej to nie przejaw słabości, tylko dowód troski o siebie. Warto pamiętać, że wg szacunków Światowej Organizacji Zdrowia, depresja jest jednym z największych wyzwań zdrowia publicznego we współczesnym świecie. Jest to na tyle poważnym problemem, że nie wolno go bagatelizować.

Depresja to najbardziej uśmiechnięta choroba?

Nie bez powodu mówi się, że depresja to najbardziej uśmiechnięta choroba. Dlaczego? Bo często osoby nią dotknięte zakładają maskę – chcą być postrzegane jako silne, zaradne, zawsze w dobrym humorze. W środku jednak toczą walkę, której nikt nie widzi.

To dlatego tak ważne jest, by być uważnym na sygnały płynące z ciała i psychiki. Jeśli zauważasz u siebie nasilenie objawów, zupełny zanik motywacji lub problemy w sytuacjach społecznych, nie czekaj. Szukaj profesjonalnej pomocy.

Uśmiechnięta depresja – dlaczego warto o niej mówić?

Mówienie o uśmiechniętej depresji jest ważne, bo dzięki temu więcej osób może rozpoznać depresję maskowaną u siebie lub bliskich. Czasem pomocne bywa też spojrzenie z zewnątrz – wsparcie ze strony rodziny czy przyjaciół.

Czy któryś z opisanych objawów brzmi znajomo? Jeśli tak, warto porozmawiać z psychologiem. Możesz umówić się na konsultację z Zaufanym Psychologiem – znajdziesz tam specjalistów, którzy pomogą Ci wrócić do zdrowia psychicznego.