Spis treści
Choroby somatyczne – co to?
Choroby somatyczne to schorzenia, w których objawy fizyczne mają ścisły związek z podłożem psychicznym. Oznacza to, że psychiczne i fizyczne wzajemnie oddziałują na siebie, tworząc obraz dolegliwości, które odczuwa pacjent. Ciało reaguje na przeżycia emocjonalne, często w bardzo namacalny sposób. Osoba skarży się na ból, kołatanie serca, zawroty głowy czy uderzenia gorąca, choć badania lekarskie nie zawsze wskazują jednoznaczną przyczynę.
Takie zaburzenia bywają mylone z chorobami somatycznymi w sensie ściśle medycznym, ponieważ ich objawy wyglądają podobnie jak symptomy poważnych chorób układu pokarmowego, krążenia czy oddechowego. Przykładowo bóle brzucha mogą przypominać chorobę wrzodową żołądka, a kołatanie – chorobę serca. Z tego powodu diagnoza staje się problematyczna, bo lekarz musi w pierwszej kolejności wykluczyć schorzenia organiczne, a dopiero później rozważyć podłoże psychiczne.
Psychologia kliniczna podkreśla, że objawy somatyczne nie są „udawane” ani „wymyślone” – to realne dolegliwości fizyczne, które powstają na tle emocjonalnym. Przewlekły stres, depresja czy zaburzenia lękowe mogą wpływać na układ nerwowy i hormonalny, wywołując ból, spadek energii czy inne objawy fizyczne. Dlatego choroby te uznaje się za problematyczne zjawisko wymagające uwagi specjalistów zarówno z obszaru medycyny, jak i psychologii.
U osób dorosłych choroby somatyczne często wiążą się z poczuciem bezradności i frustracji – pacjenci odwiedzają kolejnych lekarzy, szukając odpowiedzi na swoje dolegliwości, a tymczasem źródło trudności tkwi w psychice. To doświadczenie może prowadzić do poczucia niezrozumienia i pogorszenia jakości życia, dlatego tak ważne jest wczesne zauważenie związku między stanem psychicznym a zdrowiem fizycznym.
Choroby somatyczne – przykłady
Choroby somatyczne przybierają różne formy, w zależności od tego, jak organizm reaguje na napięcie emocjonalne. Najczęściej spotykane to:
- choroba wrzodowa żołądka – w której istotną rolę odgrywa przewlekły stres,
- wrzody żołądka pojawiające się u pacjentów zmagających się z zaburzeniami lękowymi,
- astma oskrzelowa – objawy mogą nasilać się w sytuacjach stresowych,
- atopowe zapalenie skóry – zwane także atopowym zapaleniem, w którym czynniki psychologiczne odgrywają rolę w przebiegu choroby,
- choroba związana z sercem – np. zmaganie się z chorobą wieńcową, której objawy potrafią się zaostrzać pod wpływem silnych emocji.
Do typowych objawów psychosomatycznych zalicza się także bóle brzucha, kołatanie serca, zawroty głowy czy spadek energii. Niekiedy towarzyszą im zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie albo dolegliwości somatyczne, które trudno powiązać z konkretną jednostką chorobową.
Ćwiczenia somatyczne
Jednym ze sposobów radzenia sobie z objawami jest włączenie do codzienności ćwiczeń somatycznych. To praktyki, które uczą, jak świadomie odczuwać ciało i redukować napięcie. Mogą obejmować proste techniki oddechowe, trening uważności czy ćwiczenia rozluźniające mięśnie.
Ćwiczenia te pomagają osobom cierpiącym na zaburzenia psychosomatyczne w odzyskaniu równowagi i zmniejszeniu intensywności bólu. Kiedy pacjent odczuwa kołatanie, zawroty czy inne objawy fizyczne, praca z ciałem pozwala przywrócić poczucie kontroli. To forma wspierająca psychoterapię i leczenie farmakologiczne, choć sama w sobie może dać zauważalny efekt ulgi.
Zaburzenia somatyczne
Pojęcie zaburzeń somatycznych jest szerokie i obejmuje różne stany, w których psychiczne trudności objawiają się w ciele. Należą do nich zaburzenia lękowe, depresja czy inne zaburzenia psychiczne, które przybierają postać somatyczną. W takich przypadkach mówimy o somatycznych objawach, które mogą być równie uciążliwe jak choroba organiczna.
Dolegliwości w tej grupie obejmują m.in. bóle brzucha, kołatanie, zawroty, uderzenia gorąca czy bóle somatyczne rozlokowane w różnych częściach ciała. Nasilają się one w sytuacjach stresowych, a ich przyczyny bywają związane z czynnikiem psychicznym, a nie wyłącznie biologicznym.
Leki na bóle somatyczne
Leczenie chorób somatycznych wymaga podejścia wieloaspektowego. W pierwszej kolejności konieczne jest wykluczenie poważnych chorób fizycznych, aby upewnić się, że objawy nie wynikają z uszkodzeń narządów. Kiedy jednak diagnoza wskazuje na podłoże psychiczne, pomocne bywają leki łagodzące ból czy kołatanie serca, stosowane doraźnie.
Nie można jednak opierać się tylko na farmakoterapii. Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w pracy nad źródłem problemu. Współczesna psychologia kliniczna wskazuje, że leczenie powinno łączyć farmakologię, psychoterapię i techniki redukcji stresu. Dzięki temu osoby cierpiące na zaburzenia psychosomatyczne mają szansę odzyskać równowagę.
Przyczyny chorób somatycznych
Przyczyny chorób somatycznych są złożone. Z jednej strony mamy czynniki psychologiczne – przewlekły stres, silne emocje, depresję czy lęki. Z drugiej – indywidualne cechy pacjenta, takie jak wrażliwość emocjonalna czy trudności w radzeniu sobie z napięciem. Objawy somatyczne nasilają się zwykle w sytuacjach stresowych, kiedy organizm reaguje nadmiernie na obciążenie psychiczne.
Badacze zwracają uwagę na sposoby klasyfikowania zaburzeń psychosomatycznych – część z nich uznaje je za oddzielne jednostki, inne traktują jako objawy zaburzeń psychicznych. Bez względu na klasyfikację, problem pozostaje realny i wpływa na życie codzienne pacjentów.
Choroby somatyczne a psychoterapia
Psychoterapia to jedna z najskuteczniejszych metod pracy z chorobami somatycznymi. Umożliwia pacjentowi zrozumienie związku między stanem psychicznym a objawami fizycznymi. Podczas terapii uczy się on rozpoznawać sygnały z ciała, regulować emocje i szukać zdrowszych sposobów radzenia sobie z napięciem.
Najczęściej stosowane są podejścia poznawczo-behawioralne, które pomagają zmieniać niekorzystne schematy myślowe i zmniejszać somatyczne objawy. Ważnym elementem terapii jest także praca z depresją – ponieważ często współistnieje ona z zaburzeniami psychosomatycznymi i nasila dolegliwości.
Choroby somatyczne – problematyczne zjawisko codzienności
Choroby somatyczne są problematycznym zjawiskiem, które dotyka wielu osób. Dolegliwości fizyczne takie jak bóle brzucha, zawroty głowy czy kołatanie serca potrafią skutecznie utrudniać życie. Co więcej, objawy bywają mylące i prowadzą do licznych wizyt lekarskich, badań i kosztów, zanim ktoś trafi do psychologa czy psychoterapeuty.
Dlatego tak ważne jest, aby osoby dorosłe, które zauważają u siebie uporczywe objawy psychosomatyczne, skonsultowały się ze specjalistą. Zaufany Psycholog pomoże zrozumieć, skąd biorą się dolegliwości, i wskaże skuteczną drogę leczenia.
Podsumowanie
Choroby somatyczne pokazują, jak silny jest związek między psychiką a ciałem. Objawy mogą przybierać postać bólów brzucha, zawrotów głowy czy przewlekłego zmęczenia, a przyczyny często leżą w psychice. Leczenie wymaga kompleksowego podejścia – łączącego farmakologię, psychoterapię i techniki pracy z ciałem. Jeśli zauważasz u siebie takie objawy, warto sięgnąć po wsparcie Zaufanego Psychologa i rozpocząć proces zdrowienia.
